انواع موتور آسانسور

همان‌طور که در مقدمه بیان شد تامین کننده نیروی محرکه آسانسور موتور الکتریکی است. موتور آسانسور خود به چند دسته تقسیم می‌شود. در آسانسورهای هیدرولیکی از موتورهای هیدرولیکی استفاده می‌شود که مورد بحث این مقاله نیستند. در این مقاله به بررسی موتورهای الکتریکی مورد استفاده در آسانسورهای کششی و وینچی می‌پردازیم. برای تامین نیروی محرکه این نوع آسانسورها از موتورهای الکتریکی جریان متناوب استفاده می‌شود. این نوع موتورها خود به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. دسته نخست موتورهای الکتریکی گیربکس دار و دسته دوم موتورهای الکتریکی بدون گیربکس یا گیرلس نام دارند که در ادامه به بررسی آن­ها می‌پردازیم.

موتورهای الکتریکی گیربکس دار

در سال‌های گذشته برای تامین نیروی محرکه آسانسورها از موتورهای جریان مستقیم استفاده می‌شد که رفته‌رفته با توجه به جایگزینی برق جریان متناوب و استفاده آن در سراسر دنیا موتورهای جریان متناوب جایگزین موتورهای الکتریکی جریان مستقیم شدند. موتورهای الکتریکی معمولا سرعت چرخش زیادی دارند اما گشتاور تولیدی آن‌ها قابل توجه نیست و نمی‌توانند برای بلند کردن اجسام سنگین مورد استفاده قرار گیرند. به همین دلیل بر روی خروجی این موتورها یک گیربکس قرار داده می‌شود. منظور از قرارگیری گیربکس بر روی خروجی این موتورها این است که شفت خروجی آن‌ها به ورودی یک گیربکس متصل می‌شود. گیربکس وسیله است که از چندین چرخ‌دنده تشکیل شده است. با استفاده از اتصال چرخ‌دنده‌ها با سایزهای متفاوت سرعت خروجی گیربکس نسبت به سرعت ورودی آن کاهش می‌یابد؛ یعنی سرعت چرخش شفت خروجی گیربکس ضریبی از سرعت چرخش موتور خواهد بود. با این روش قدرت خروجی گیربکس نسبت به ورودی آن افزایش می‌یابد. گیربکس‌ها با مشخصه‌ای به نام ضریب تبدیل شناخته می‌شوند که به‌وسیله آن می‌توان متوجه شد که سرعت چرخش شفت خروجی گیربکس چه ضریبی از سرعت چرخش موتور است. رابطه سرعت و قدرت در گیربکس‌ها عکس یکدیگر است یعنی به هر نسبتی سرعت کاهش یابد به همان نسبت قدرت افزایش خواهد یافت. موتورهای الکتریکی گیربکس دار در آسانسورها خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. موتورهای گیربکس دار تک سرعته و موتورهای گیربکس دار دو سرعته.

موتورهای الکتریکی گیرلس

در قسمت‌های قبل این مقاله به بررسی انواع موتور آسانسور گیربکس پرداختیم. همان‌طور که اشاره شد از گیربکس برای افزایش قدرت و کاهش سرعت استفاده می‌شود؛ اما نوعی دیگر از موتورهای آسانسور وجود دارند که با نام گیرلس شناخته می‌شوند. در این موتورها بر روی خروجی موتور گیربکسی وجود ندارد و فلکه کششی آسانسور به طور مستقیم به شفت خروجی موتور متصل می‌شود. در مکان‌هایی که بار ترافیکی آسانسور زیاد باشد یا ارتفاع سازه زیاد باشد به دلیل سرعت پایین جابجایی نمی‌توان از موتورهای گیربکس دار استفاده کرد به همین دلیل در چنین مواردی از موتورهای گیرلس استفاده می‌شود. در موتورهای آسانسور گیرلس با حرکت شفت و درنتیجه فلکه سیم بکسل­ها به حرکت درمی‌آیند بنابراین به انرژی کمتری برای حرکت دادن کابین نیاز است و همچنین سرعت حرکت کردن و ایستادن کابین نیز تا حد زیادی کاهش می‌یابد. برای راه‌اندازی این نوع موتور آسانسور نیز از سیستم کنترل‌کننده ولتاژ و فرکانس استفاده می‌شود. انواع موتور آسانسور گیرلس در حالت کلی به دو دسته اصلی تقسیم بندی می شوند:
موتور گیرلس بشکه ای یا درامی
موتور گیرلس دیسکی یا تخت